[Aktualizacja na dzień 16.10.2018]

Zatrzymanie prawa jazdy przez policję (żandarmerię wojskową, czy Inspekcję Transportu Drogowego) odbywa się za pokwitowaniem. Kierowco, pamiętaj o zabraniu pokwitowania! W praktyce bowiem zdarza się, że policjant z roztargnienia lub chociaż zagadania przez proszącego o pobłażliwość kierującego, zapomni wydać dokument. A jest on ważny. O tym kiedy można zatrzymać prawo jazdy, pisałem w tym wpisie.

Pokwitowanie prawa jazdy w niektórych sytuacjach, uprawnia do czasowego kierowania pojazdem po zatrzymaniu.

Na podstawie pokwitowania przez okres 7 dni od daty zatrzymania dokumentu, można poruszać się pojazdem, jeżeli interwencja policji nastąpiła z powodu:

a) stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność,

b) podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy,

c) upływu terminu ważności prawa jazdy,

d) uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił czyn, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

Ponadto można kierować pojazdem w okresie 24 godzin od zatrzymania, w przypadku:

a)  przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od wydania skierowania na właściwy kurs reedukacyjny;

b) popełnienia w okresie próbnym, dla osoby, która po raz pierwszy uzyskała prawo jazdy kategorii B, trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;

c) zatrzymania prawa jazdy za pokwitowaniem w przypadku ujawnienia czynu polegającego na kierowaniu pojazdem z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym lub przewożeniu osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji.

Z kolei przez okres 72 godzin po zatrzymaniu, tymczasowo można jeździć, jeżeli prawo jazdy zostało wydane przez obce państwo, a kierujący pojazdem nie ma w Polsce miejsca zamieszkania.

Pokwitowanie wypełnia się w dwóch egzemplarzach; oryginał otrzymuje kierujący, a kopia pozostaje w bloczku pokwitowań. Od momentu zatrzymania dokumentu funkcjonariusz ma 7 dni, aby wysłać do sądu wniosek o wydanie postanowienia w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy. Wyjątkiem jest gdy zatrzymanie następuje z uwagi na podejrzenie sfałszowania prawka albo gdy należy przeprowadzić badanie krwi lub moczu dla oceny trzeźwości lub odurzenia. W tym ostatnim przypadku termin wynosi 30 dni. Jeśli termin został przekroczony, prawo jazdy powinno być niezwłocznie zwrócone. Jeżeli prawo jazdy zostało wydane przez państwo inne niż Rzeczpospolita Polska i kierujący pojazdem nie ma miejsca zamieszkania na jej terytorium, prawo jazdy przekazuje się niezwłocznie staroście właściwemu ze względu na miejsce naruszenia przepisów prawa o ruchu drogowym. Starosta ten niezwłocznie przekazuje zatrzymane prawo jazdy do właściwego organu państwa, w którym zostało ono wydane.

Warto jeszcze dodać, że w razie uzasadnionego przypuszczenia, że pojazd zagraża bezpieczeństwu ruchu lub narusza wymagania ochrony środowiska, pokwitowanie, stanowi jednocześnie skierowanie na dodatkowe badania techniczne.

A oto jak wygląda wzór pokwitowania. Warto zauważyć, że na odwrocie znajdują się pouczenia, z którym zawsze należy się zapoznać.

Czas na jaki kierowca traci uprawnienia do prowadzenia pojazdami zależy od przyczyn zaistnienia całej sytuacji. Jeżeli zatrzymanie prawa jazdy wynika z jego upływu terminu ważności, nieprzedstawienia w wymaganym terminie zaświadczenia o ukończeniu kursu dokształcającego lub reedukacyjnego albo orzeczenia dotyczącego przeciwwskazań zdrowotnych lub psychologicznych do kierowania pojazdem, to zwrot nastąpi po ustaniu przyczyny oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Nie ma zatem sztywnego terminu pozbawienia możliwości kierowania pojazdami. Jeżeli jednak od dnia zatrzymania prawa jazdy upłynął rok, warunkiem wydania prawa jazdy jest uzyskanie pozytywnego wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji.

Pozostałe okoliczności zabrania prawa jazdy wiążą się już z utratą uprawnień na określony czas. Minimalny okres wynosi 3 miesiące. Jest konsekwencją przekroczenia na obszarze zabudowanym dopuszczalnej prędkości o ponad 50 km/h oraz przewożeniem zbyt dużej liczby pasażerów. Po trzech miesiącach następuje zwrot prawka, chyba że dana osoba pomimo zatrzymania została złapana na jeździe bez uprawnień, wskazany termin ulega przedłużeniu do 6 miesięcy. Jeżeli w przedłużonym okresie zatrzymania, kierowca ponownie pojedzie bez uprawnień, będzie musiał już zdawać egzamin.

Dłuższe terminy utraty prawa jazdy mogą wynikać z orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów. Kodeks wykroczeń przewiduje zakaz na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Zakaz można orzec za spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, niezatrzymanie pojazdu do kontroli drogowej, nieudzielenie niezwłocznej pomocy ofierze wypadku przez uczestnika zdarzenia oraz prowadzenie bez uprawnień. Zakaz orzeka się obowiązkowo za prowadzenie w stanie po użyciu alkoholu (link) i podobnie działającego środka. Przy czym na poczet zakazu prowadzenia zalicza się okres zatrzymania prawa jazdy.

W przypadku popełnienia przestępstwa, za które kodeks karny dopuszcza zakaz, orzeka się go co do zasady na czas od roku do 15 lat. Sąd może orzec zakaz w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Obowiązkowy zakaz i to na okres od 3 lat do 15 grozi za wyżej wymienione przestępstwo popełnione w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegnięcia z miejsca spowodowania katastrofy w ruchu lub wypadku, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała.

Jeszcze surowsze konsekwencje grożą recydywiście, który ponownie popełnił czyn, za który orzeczono zakaz na czas od 3 lat lub za spowodowanie katastrofy w ruchu albo wypadku drogowego ze skutkiem śmiertelnym lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu innej osoby, będąc przy tym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia. W takiej sytuacji orzeka się dożywotni zakaz.

W niektórych przypadkach, prawo przewiduje odzyskanie uprawnień do prowadzenia pojazdu jeszcze przed zakończeniem obowiązywania zakazu. Może to nastąpić na wniosek o skrócenie czasu trwania zakazu. Po ustaniu zakazu prowadzenia pojazdów albo skróceniu, należy na nowo zrobić uprawnienia.

Czyli o tym, w jakich miejscach można dopuścić się przestępstwa prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości?

Przestępstwo opisane w art. 178a K.k. – a więc prowadzenie pojazdu w stanie po spożyciu alkoholu, czy środka odurzającego można popełnić tylko w określonym w Kodeksie miejscu, miejscem tym jest tym obszar, gdzie odbywa się ruch lądowy, wodny lub powietrzny. Oczywiście aut, które mogą uczestniczyć także w ruchu wodnym i powietrznym jak na razie w ofercie jeszcze nie ma, tak więc skoncentrujmy się na definicji ruchu lądowego.

Czym jest ruch lądowy?

Niestety dla amatorów łączenia alkoholu z prowadzeniem pojazdu pojęcie ruchu lądowego w doktrynie prawa karnego jest rozumiane bardzo szeroko. W zasadzie pod tym pojęciem mieszczą się wszystkie miejsca ogólnie dostępne dla uczestników ruchu drogowego, na których odbywa się rzeczywisty ruch pojazdów. W szczególności nie tylko drogi publiczne!

Gdzie odbywa się ruch lądowy?

Co oczywiste pierwszą kategorią takich miejsc będą drogi publiczne, a więc np.: drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe czy drogi gminne. Przyjmuje się także, iż ruch odbywa się na drogach wewnętrznych, chyba że tylko określona grupa osób z takiej drogi może korzystać. W tym kontekście także droga leśna jeżeli jest ogólnodostępna kwalifikuje się jako miejsce, gdzie można dopuścić się przestępstwa z art. 178a K.k.

Przestępstwa związanego z prowadzeniem po alkoholu dopuścimy się także prowadząc auto w strefie zamieszkania, a więc na obszarze przy wjeździe, na który umieszczone są specjalne tablice „strefa zamieszkania” lub w strefie ruchu a więc tam gdzie wjazdy i wyjazdy są oznaczone znakami drogowymi „strefa ruchu”

Przestępstwo to można także popełnić w innych miejscach jak: parking, drogi wewnętrzne, dojazdowe, równego rodzaju place o ile rzeczywiście odbywa się w tym miejscu ruch pojazdów.

Jeżeli te miejsca nie maja charakteru ogólnie dostępnego, np. prywatna zamknięta droga, ogrodzony plac, to o odpowiedzialności karnej nie ma mowy. Gdyby więc policja złapała Czytelnika na prowadzeniu po pijaku w takim miejscu, to powinien on zostać przez Sąd uniewinniony.

W tym miejscu warto wspomnieć jeden z wyroków Sądu Najwyższego, gdzie Sąd ten stwierdził: „Nie do przyjęcia jest teza sformułowana przez sąd I instancji, a aprobowana przez sąd odwoławczy, iż przestępstwo drogowe może być popełnione w każdym miejscu, o ile odbywa się tam ruch pojazdów albo pojazdu. Dosłowne przyjmowanie tej tezy mogłoby prowadzić do uznania, iż miejscem popełnienia przestępstwa drogowego mógłby zostać uznany teren prywatnego garażu jednego samochodu osobowego” (wyr. SN z 2. 02. 1998 r.
III KKN 353/96, niepub.). Nie mogą być zatem miejscem przestępstw drogowych (w tym i art. 178a § 1 k.k.) miejsca, w których nie odbywa się ruch ogólnodostępny, a jedynie w danym miejscu dopuszczone są do ruchu pojazdy ściśle określonego, wąskiego grona osób. Nie są nimi drogi prywatne, tj. dostępne dla ich właścicieli lub osób przez nich upoważnionych, prowadzących do gruntów rolnych, z których korzysta właściciel, by dojechać do pola w celu wykonania zabiegów technicznych, drogi leśne, wykonane w tzw. przecinkach, pola, łąki, sady, itp.