16 listopada br. w Sejmie przeszła pozwalająca sądom zabierać pojazdy mechaniczne za popełnienie przestępstw przez kierowców spożywających alkohol lub narkotyki. Ustawa niewątpliwie drakońska, znajdzie wielu zwolenników, jak i przeciwników. Jeśli Prezydent ją podpisze, wejdzie w życie już trzy miesiące po ogłoszeniu w dzienniku ustaw.

Głośna nowelizacja zakłada wprowadzenie do kodeksu karnego artykułu 44b, który przewiduje przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w wypadkach wskazanych w ustawie. Względnie, ustawa przewiduje przepadek równowartości pojazdu, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie jest niemożliwe lub niecelowe, albo jeżeli pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił wyłącznej własności sprawcy. Kodeks wprowadza wyjątek dla kierowców zawodowych lub poruszających się służbowo. W takich przypadkach nie orzeka się ani przepadku pojazdu mechanicznego ani przepadku równowartości, natomiast orzeka się nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Przepadek sąd zastosuje za popełnienie przestępstw określonych w artykule 178 i 178a k.k., które przyjmie nowe brzmienie. Za spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym lub jej bezpośredniego niebezpieczeństwa albo za spowodowanie wypadku, sąd wymierzy przepadek, jeżeli sprawca:

• znajdował się w stanie nietrzeźwości;
• znajdował się pod wpływem środka odurzającego;
• zbiegł z miejsca zdarzenia;
• spożywał alkohol lub zażywał środek odurzający pomiędzy popełnieniem czynu, a przed poddaniem go przez uprawniony organ badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego.

Ponadto, przepadek zostanie orzeczony także w stosunku do osób jeżdżących po alkoholu, jeżeli zmierzone stężenie osiągnie co najmniej 1,5 promila alkoholu we krwi.

Nowelizacja dodała zatem również zakaz spożywania alkoholu i narkotyków po popełnieniu określonych przestępstw. Zaostrzono także kary pozbawienia wolności, w szczególności w sytuacji śmierci lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu poszkodowanych. Przestępstwa te stały się zbrodniami, za które można iść do więzienia na nie mniej jak 5 albo 3 lata.

Na potrzeby zabezpieczenia przepadku, w  kodeksie postępowania karnego przyjęto, ze Policja będzie mogła dokonać w oku postępowania przygotowawczego zajęcia pojazdu mechanicznego.

Przy okazji uchwalenia ustawy, Sejm wprowadził inne ważkie zmiany w kodeksie karnym. Wyeliminowano z katalogu kar, karę 25 lat pozbawienia wolności. Zamiast tego przyjęto, że (nie licząc dożywocia), sąd maksymalnie będzie mógł skazać na karę więzienia w wymiarze 30 lat. Ujednolicono zasady nakładania grzywny w sytuacji, gdy sąd może wymierzyć także karę pozbawienia wolności. Grzywnę wymierzać się będzie w wysokości nie niższej od 50 stawek – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku; 100 stawek – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat; 150 stawek – w przypadku czynu zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata. Ponadto w przypadku tzw. zawiasów, sąd będzie mógł zarządzić wykonanie kary pozbawienia wolności nawet do roku od zakończenia okresu próby (wcześniej było to tylko pół roku). Sejm ograniczył także możliwość przedterminowego zwolnienia z zakładu karnego.

Parlament pracował nad ustawą już od kilku miesięcy i temat co jakiś czas pojawiał się w mediach. Dalsze losy ustawy nie są oczywiste. Może ją zawetować Prezydent. Trybunał Konstytucyjny może ją w zakresie omawianych przepisów uznać za niekonstytucyjną. Faktycznie istnieją pewne racje za tym ostatnim rozwiązaniem. Kara za przestępstwo powinna być sprawiedliwa, a tymczasem samochód samochodowi nierówny. Wartość pojazdu może być zupełnie rozbieżna z tym, jaka jest sytuacja majątkowa skazanego, czy jego rodziny; nie mówiąc już o tym, że kara powinna być dostosowana do okoliczności popełnienia przestępstwa i jego skutków. Pewnym jest jedno, los ustawy pozostanie niepewny.

Działając od wielu lat w branży automotive, dostrzegam coraz większy udział w rynku ubezpieczeniowym portfela zagranicznych zakładów ubezpieczeń. Co prawda odsetek ten nadal pozostaje znikomy, ale stał się już zauważalny. Co za tym idzie, dochodzi do coraz większej liczby kolizji i wypadków z winy kierowcy ubezpieczonego u zagranicznego ubezpieczyciela. Wynika to nie tylko ze znanego faktu, imigracji do Polski obcokrajowców. Wynika to również z tego, że zagraniczni ubezpieczyciele coraz częściej wchodzą na nasz rynek krajowy i polskim kierowcom sprzedają polisy.

Wracając do kwestii zdarzeń drogowych, które pociągają za sobą odpowiedzialność odszkodowawczą ubezpieczyciela sprawcy w ramach jego OC, dużym problemem praktycznym jest ustalenie, kogo należy pozwać w przypadku braku otrzymania należnego odszkodowania. Okazuje się bowiem, że po zgłoszeniu szkody, postępowanie likwidacyjne może prowadzić zupełnie inny ubezpieczyciel albo inny podmiot prywatny, który nawet ubezpieczycielem nie jest, jedynie krajowym przedstawicielem obcego zakładu ubezpieczeń. W takiej sytuacji, finalnie, jeśli nie jesteśmy zadowoleni z decyzji takiego podmiotu, to jednak nie możemy pozwać żadnego z nich. To zasadnicza różnica od typowej sytuacji, której pozywamy podmiot, który wydał decyzję w sprawie.

Rozróżnienie między podmiotem likwidującym szkodę, a odpowiedzialnym zakładem ubezpieczeń, to nie jedyna pułapka, która czyha na poszkodowanego. Pułapka, w którą wpadają także niektórzy adwokaci i radcowie prawni pozywając odpowiedzialny zakład ubezpieczeń i przegrywając w ten sposób. Nie zawsze bowiem można pozwać odpowiedzialnego w sprawie ubezpieczyciela, a przynajmniej nie można tego robić przed polskim sądem. Kwestię tę reguluje ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Przywołana ustawa utworzyła tzw. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK). W niektórych sprawach można pozywać tylko i wyłącznie PBUK zamiast odpowiedzialnych ubezpieczycieli zagranicznych. Ma to miejsce w przede wszystkim w sytuacji, gdy kolizja lub wypadek miały miejsce w Polsce i powstały w związku z ruchem pojazdu mechanicznego, zarejestrowanego w państwie, w którym podpisano umowę międzynarodową. Przede wszystkim chodzi o UE, EFTA i niektóre inne kraje.

Wraz z pierwszymi dniami czerwca 2021 roku zaczęła obowiązywać nowelizacja ustawy prawo o ruchu drogowym. Zmiany w legislacji w większości bezpośrednio korespondują z obowiązującymi od 20 maja nowymi przepisami. Ustawodawca postanowił po raz wtóry pochylić się nad kwestią hulajnóg elektrycznych, ale również nad sytuacją uczestników ruchu drogowego przy przejściach dla pieszych czy nad kwestią tzw. jazdy na zderzak.

Sytuacja przed przejściami dla pieszych

Prawodawca postanowił wprowadzić zmianę polegającą na poszerzeniu katalogu obowiązków pieszego w momencie, gdy planuje on przejść przez jezdnię lub torowisko. Zgodnie ze znowelizowanym artykułem 14 pkt 8 prawa o ruchu drogowym zabrania się pieszemu, aby w momencie wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię lub torowisko, w tym również podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście dla pieszych – korzystał z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, torowisku lub przejściu dla pieszych.

Zgodnie z najnowszą zmianą, nie tylko obowiązki pieszego zostały rozszerzone, ale moment ich aktualizacji również został przyspieszony. Od wejścia w życie nowelizacji zgodnie z novum zawartym w art. 13 ustawy o ruchu drogowym nie tylko pieszy przechodzący, ale nawet wchodzący jest zobligowany do zachowania szczególnej ostrożności.

W kontrapunkcie do w/w zmian dotyczących sytuacji pieszego poszerzony został zakres obowiązków, którym muszą czynić zadość kierowcy. Wraz z wejściem w życie najnowszej zmiany prawa o ruchu drogowym kierowcy będą musieli zastosować się do nowych przepisów, które w sposób bardziej rygorystyczny niż dotychczas regulują sytuację kierującego pojazdem przed przejściem dla pieszych.

Pokłosiem zmian legislacyjnych będzie dla kierujących pojazdem konieczność, aby zbliżając się do przejścia dla pieszych zachowali oni szczególną ostrożność, zmniejszyli prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na danym przejściu albo na nie wchodzącego oraz ustąpili pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na danym przejściu albo wchodzącemu na to przejście.

Warto zauważyć, że o ile obowiązki powyższe miały w większości swoje odzwierciedlenie w przepisach wcześniej obwiązujących, to dopiero nowelizacja z dnia 01 czerwca br. obejmuje zakresem ochrony oraz uprzywilejowania pieszych moment, w którym nie tylko przechodzą oni przez przejście dla pieszych, ale również na nie wkraczają, tj. znajdują się jeszcze de facto przed jezdnią, a jedynie mają zamiar wejść na „zebrę”. 

Czy po nowelizacji cykliści mają pierwszeństwo na przejazdach dla rowerów?

Aby krótko odpowiedzieć na powyższe pytanie, należy odpowiedzieć, że tak – mają pierwszeństwo przed kierującymi pojazdami, ale czy tylko oni? Zgodnie bowiem z uaktualnionym przepisem art. 27 przedmiotowej ustawy obowiązki kierującego pojazdem wobec uczestników ruchu kierujących rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osoby poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch (omówienie tychże pojęć wprowadzonych nowelizacją z 20 maja br. możesz sprawdzić na naszym blogu) ulegają istotnemu poszerzeniu.

Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejazdu dla rowerzystów ma od 04 czerwca obowiązek zachowania szczególnej ostrożności i ustąpienia pierwszeństwa kierującemu rowerem, ale również kierującemu hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzeniu wspomagającego ruch, którzy znajdują się na przejeździe.

Obowiązek podobnego rodzaju został wprowadzony wraz z ust. 1a tegoż samego artykułu. Stanowi on, że kierujący pojazdem, który skręca w drogę poprzeczną, jest obowiązany zachować nie tylko szczególną ostrożność, ale w dodatku ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną, urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch jadącym na wprost po jezdni, pasie ruchu dla rowerów, drodze dla rowerów lub innej części drogi, którą zamierza opuścić.

Kolejnym koniecznym dla kierowcy do spełnienia warunkiem, aby poprawnie poruszać się po drodze jest zobowiązanie wynikające z ostatniej zmiany z omawianego przepisu art. 27 ustawy prawo o ruchu drogowym. Otóż, kierujący pojazdem, przejeżdżając przez drogę dla rowerów poza jezdnią, jest obowiązany ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch.