Niejednokrotnie na blogu prawokierowcy.pl pisałem o różnych sposobach przeciwdziałania skutkom dotkliwych kar za jazdę na podwójnym gazie. Jedną z najpopularniejszych metod jest staranie się o warunkowe umorzenie postępowania, tak by uniknąć wieloletniego zakazu prowadzenia pojazdów oraz konieczność ponownego zdawania egzaminu. Z mojej praktyki wynikało, że by skorzystać z „ulgi” warunkowego umorzenia, należało kierować pojazdem w stanie nieznacznie przewyższającym przestępczy poziomom (ponad 0,25 mg/dm³ wydychanego powietrza, inaczej pół promila). Nieznaczność ta bywa jednak różnie oceniana.

Jako adwokat i obrońca zarazem wielokrotnie występowałem w sprawach przeciwko kierowcom na podwójnym gazie. Starając się o warunkowe umorzenie postępowania, spotykałem się z rozmaitymi poglądami sędziów czy prokuratorów, zwłaszcza na temat zakresu stosowania. Dla przykładu, łatwiej uzgodnić warunkowe umorzenie postępowania z prokuratorem z mniejszej miejscowości, niż z dużej, gdzie narzucone są określone wytyczne. Wśród sędziów karnych również panują odmienne opinie co do możebności skorzystania z instytucji. Niektórzy z zasady się nie zgadzają na warunkowe umorzenie, twierdząc że popełniane przestępstwo, niezależnie od stężenia, jest społecznie tak karygodne, że należy sprawcę bezwzględnie karać. Inni są bardziej liberalni i jeśli kierowca dotąd żył w zgodzie z prawem, podczas zdarzenia nie dopuścił się dodatkowych wykroczeń, to w zależności od zmierzonego stężenia mógł liczyć na warunkowe umorzenie. I tu zaczyna się wątpliwość – jakie maksymalnie może być to stężenie.

Niemal wszyscy zgadzają się, że dla warunkowego umorzenia postępowania, kierowca nie może mieć stwierdzonego wysokiego stężenia alkoholu w organizmie. W gruncie rzeczy, co do zasady powinno być ono bardzo stosunkowo niskie, nieznacznie przewyższające przestępczy poziom. Wielu karnistów-praktyków uważa, że poziom ten nie może przekroczyć 0,3 mg/dm³ (0,6 promila). W praktyce, również mojej, dosyć regularnie zdarzają się nieco wyższe wskazania do 0,35 mg/dm³ (0,7 promila).

W ostatnim czasie spotkałem się z bardziej liberalnym werdyktem. Wyrokiem z dnia 6 grudnia 2016, Sąd Rejonowy w Jarocinie warunkowo umorzył postępowanie wobec kierowcy znajdującego się w stanie nietrzeźwości, posiadającego 0,40 mg/dm³ (0,8 promila) alkoholu w wydychanym powietrzu. Sąd wymierzył jednak dwuletni zakaz prowadzenia pojazdu, co nie uchroni oskarżonego przed obowiązkiem przystąpienia do kolejnego egzaminu, niemniej i tak zakaz ten jest niższy o co najmniej rok, w porównaniu z tym, jaki by wiązał w przypadku skazania. Z drugiej strony, kilkukrotnie widziałem kategoryczne wypowiedzi sądu, które wprost wskazywały, że stężenia w okolicach 0,40 mg/dm³ same w sobie wykluczają możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania.

Czyli, gdzie jest ta granica maksymalnego stężenia? Okazuje się, że nie ma i być nie może, chyba że ustawodawca zmieni prawo. Wszystko dlatego, że norma uprawniająca do skorzystania z łagodniejszego potraktowania za popełnione przestępstwo, mówi jedynie ogólnikowo: Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Co za tym idzie, zasadniczo można pokusić się o wniosek, że wyrażenie przez sąd poglądu w wyroku, iż nie można zastosować omawianej instytucji, bo oznaczone stężenie jest za wysokie, stanowi naruszenie zacytowanej normy.

Przyjmując wypowiedziane wyżej podejście do sprawy, w praktyce powinny zdarzać się bardziej liberalne wyroki, w których sąd skupił się przede wszystkim na osobie sprawcy, a w drugiej kolejności na pomiarze. Zgodnie z przewidywaniami, gruntowna analiza orzecznictwa, pozwoliła na znalezienie wcale nie tak małej liczby wyroków „z wysokim stężeniem” w różnych częściach kraju, niejednokrotnie przekraczającym 0,50 mg/dm³ (1 promil). Przykładowo, Sąd Rejonowy w Toruniu, w wyroku z dnia 19 kwietnia 2016, warunkowo umorzył postępowania w stosunku do delikwenta, który  miał aż 0,89 mg/dm³ (1,78 promila). Sprawcy „pomogła” jazda nocą, w porze zmniejszonego ruchu ulicznego. Z kolei Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie w wyroku z dnia 30 czerwca 2016 warunkowo umorzył postępowanie wobec sprawcy, który miał aż 1,16 mg/dm³ (2,32 promila), ale wyrok ten został uchylony, po czym oskarżonego skazano.

Analizując orzecznictwo sądów okręgowych, a zatem rozpoznających apelacje od wyroków sądów rejonowych, wnioskować można, że zdarzają się wyroki warunkowo umarzające postępowania, gdzie pomiar nieznacznie przekroczył 0,5 mg/dm³ (jeden promil). Dla przykładu: Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie (wyrok z 12 lutego 2018) – 0,53 mg/dm³ (stężenie rosnące!), Sąd Okręgowy w Poznaniu (wyrok z 30 listopada 2017) – 0,53 mg/dm³, Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim 0,51 mg/dm³ (wyrok z 19 maja 2017) – gdzie wyrażono pogląd: „Zauważenia wymaga też fakt, iż podsądny prowadził samochód w stanie nietrzeźwości wyrażającym się wartością 0,51 mg/l, alkoholu w wydychanym powietrzu, a więc wartością nie znacznie przekraczającą dolną granicę ustawowego progu określającego stan nietrzeźwości”. Na zakończenie warto wspomnieć o rekordziście, jednakże dosyć starym orzeczeniu, z czasów sprzed zaostrzenia kar za jazdę „na podwójnym gazie”. W wyroku z dnia 19 marca 2015, Sąd Okręgowy w Poznaniu ulgowo potraktował pijanego kierowcę, który miał w wydychanym powietrzu – uwaga – 0,97 mg/dm³ (bez mała 2 promile).

W ramach swojej działalności, na bieżąco analizuję orzeczenia, które zapadają w sprawach poruszanych na blogu prawokierowcy.pl. W ostatnim czasie znalazłem interesujący wyrok multirecydywisty, którego sąd w Kaliszu potraktował dość łagodnie, warto o tym napisać.

Delikwent został oskarżony o następujący czyn: w dniu 13 lutego 2017r. w K. kierował samochodem osobowym marki P. (…) o nr rej. (…) w strefie ruchu lądowego, znajdując się w stanie nietrzeźwości (0,73 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu), przy czym czynu tego dopuścił się będąc wcześniej prawomocnie skazanym za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości wyrokami: Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 04.08.2004r. (sygn. akt VII K 965/04), Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 27.10.2009r. (sygn. akt VII K 1902/09), Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim z dnia 20.08.2015r. (sygn. akt II K 1361/17), Sądu Rejonowego w Pleszewie z dnia 14.01.2008r. (II K 69/07), Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 01.04.2014r. (II K 12/17), a także nie stosując się do orzeczonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w strefie ruchu lądowego na okres 5 lat, orzeczonym prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim (sygn. akt II K 1361/14), ponadto w/w czynu dopuścił się przed upływem 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Pleszewie z dnia 14.01.2008r. (sygn. akt II K 69/07) oraz wyrokiem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 01.04.2014r. (sygn. akt II K 12/14). Zdawałoby się rzec kartoteka niewiarygodna, sprawcę zdążył już skazać sąd w Koninie, Kaliszu, Pleszewie i Ostrowie Wielkopolskim.

Oskarżony otrzymał bezwzględną karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych wszelkich kategorii dożywotnio oraz świadczenie na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej świadczenie pieniężne w kwocie 10.000 złotych. Kara na pierwszy rzut oka łagodna, nie znamy jednak szczegółów sprawy, aczkolwiek z uzasadnienia wyroku wynika, że miejsce popełnienia czynu minimalizowało zagrożenie dla bezpieczeństwa w ruchu. Nie wiemy też, jaką taktykę zastosował obrońca, adwokat. Niezależnie od tych okoliczności, karę i tak należy uznać za łagodną, bowiem z uwagi na dotychczasową karalność, orzeczono minimalne, przewidywane przez ustawę świadczenie na rzecz Funduszu, a kara więzienia stanowi ledwie mniej więcej dwukrotność normalnie orzekanej, ale nadal liczona jest w miesiącach. Oznacza to przy tym, że skazany może, przynajmniej co do zasady, ubiegać się o tzw. bransoletę, czyli dozór elektroniczny wykonywany w domu.

Z pewnością to jeden z ciekawszych wyroków, z jakimi się spotkałem i pokazuje, że poza surowością wynikającą z z zastosowanego zakazu prowadzenia pojazdów, kary za to nagminne przestępstwo nie muszą być najsurowsze.

Niedawno pomagałem Hiszpanowi, który w naszym kraju wsiadł za kierownicę po wypiciu sangrii. Zatrzymany do kontroli przez policję, wydmuchał w balonik tyle, że starczyło na przestępstwo. Analizując sprawę, wziąłem pod uwagę przepisy z ojczyzny delikwenta. Tyle o Hiszpanie, a dalej o Hiszpanii, gdzie Polaków nie brakuje i im dedykuję dalsze słowa.

W największym państwie półwyspu iberyjskiego można stracić prawko w podobnych okolicznościach, jak w Polsce. Tamtejszy kodeks karny także przewiduje rozdział poświęcony przestępstwom przeciwko bezpieczeństwu drogowemu. Najważniejsze dwa przepisy dotyczą jazdy pod wpływem zabronionych substancji oraz z nadmierną prędkością (art. 379). I tak, sprawca, który kieruje pojazd silnikowy albo motorower przekraczając prędkość dozwoloną w drodze rozporządzeń: o 60 km/h na drogach miejskich lub o 80 km/h na drogach międzymiastowych, podlega karze pozbawienia wolności od trzech do sześciu miesięcy lub grzywny od sześciu do dwunastu miesięcy lub prac społecznych od trzydziestu jeden do dziewięćdziesięciu dni, a w każdym przypadku także pozbawieniu prawa do prowadzenia pojazdów silnikowych i motorowerów na czas przekraczający rok, do lat 4.

Identyczna kara grozi kierowcy pojazdu mechanicznego albo motoroweru będącego pod wpływem narkotyków, substancji narkotycznych, substancji psychotropowych lub napojów alkoholowych. W każdym przypadku będzie skazany na te kary ten, kto kieruje pojazdem przy zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu przekraczającej 0,60 mg/litr lub zawartości alkoholu we krwi przekraczającej 1,2 g/litr.

W porównaniu z polskim, ustawodawca hiszpański łagodniej karze kierowców na podwójnym gazie, ostrzej zaś piratów drogowych. Kary za oba sprawstwa w państwie Picassa są jednolite. W Polsce nie, a to dlatego, że Polacy należą do najczęściej w Europie osób wylewających za kołnierz i wsiadających potem do samochodu, co spowodowało szczególne zaostrzenie przepisów w tym zakresie. Podsumowując, piraci drogowi mają gorzej w Hiszpanii, bo tam mogą utracić prawo jazdy nie tylko na terenie zabudowanym, ale także poza nim. Zarazem o ile w Polsce jest to wykroczenie, za które grozi zatrzymanie uprawnień na trzy miesiące, w Hiszpanii to przestępstwo, za które można stracić uprawnienia na kilka lat i pójść do więzienia. Łaskawszym okiem prawodawca hiszpański spogląda na jazdę po alkoholu i narkotykach. Nie dosyć, że przestępstwo zaczyna się od stężenia ponad dwukrotnie wyższego jak u nas, to jeszcze okres zakazu maksymalnie trwa niewiele więcej niż minimalnie w Polsce.

Nieraz już pisałem o konsekwencjach złapania na kierowaniu po alkoholu (czy innych zabronionych substancjach). Czytelnicy jednak stale o to pytają, więc warto ponowić wpis w tym temacie. Parafrazując Empedoklesa – co warto powiedzieć raz, warto powiedzieć dwa razy … i więcej – zwłaszcza, że temat stale pozostaje na świeczniku.

Przestępstwem jest kierowanie pojazdem mechanicznym w tzw. stanie nietrzeźwości, gdy  zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub gdy zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość. Jeżeli podane wartości są niższe, ale przekraczają 0,2 promila albo 0,1 mg wówczas mamy wykroczenie.

W przypadku wykroczenia, sprawca podlega karze aresztu albo grzywny nie niższej niż 50 złotych. Sąd bezwzględnie orzeka także zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Co ważne, wykroczeniem jest też kierowanie w stanie nietrzeźwości, ale innym pojazdem niż mechaniczny.

W przypadku przestępstwa, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Sąd ponadto orzeka zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na minimum 3 lata, a także świadczenie pieniężne rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych.

Recydywista, to jest kierowca który ponownie – po uprawomocnieniu się wyroku skazującego za jazdę w stanie nietrzeźwości – dopuścił się tego samego czyny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Sprawca taki ponadto otrzymuje zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, a na rzecz Funduszu musi zapłacić co najmniej 10 000 złotych.

W ostatnim czasie Sąd Najwyższy wydał bardzo ciekawy wyrok, dotyczący kwestii omawianych na łamach bloga prawokierowcy.pl. Orzeczenie zapadło już 15 listopada 2017, a teraz opublikowano  do niego uzasadnienie (IV K 293/17). SN rozpatrywał kasację Rzecznika Praw Obywatelskich, który zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego, a w którym to oskarżony dobrowolnie poddał się karze za dwa przestępstwa: jazdy w stanie nietrzeźwości oraz narażenie przewożonego małoletniego dziecka na niebezpieczenstwo z uwagi na zabroniony stan.

Orzeczenie Sądu Rejonowego było ze wszech miar błędne. Sąd Najwyższy wyrok uchylił i to mimo, że zapadło na zasadzie „ugody” organu orzekającego, prokuratora i oskarżonego. Po pierwsze, delikwentowi zmierzono alkohol w wysokości 0,25 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza, gdy tymczasem norma karna mówi, że przestępstwo popełnia się, gdy stężenie przekroczy wskazaną wartość. Błąd oczywisty, sprawca dopuścił się jedynie wykroczenia. Na marginesie, nawet jeśli oskarżony miałby zmierzone 0.26 mg, to czy przesądza to przestęstwie? Moim zdaniem niekoniecznie, wszak świadectwa wzorcowania policyjnych alcotestów wskazują, że pomiary mogą być obarczone błędem rzędu 0,01 mg. Innymi słowy, w tak granicznych przypadkach, można się bronić tym, by dopuścić dodatkowe dowody weryfikujące pomiar. Inaczej, na zasadzie in dubio pro reo, należałoby uznać, że pomiar potwierdza jedynie wykroczenie.

Po drugie, oskarżony, kierując autem, przewoził swoje małoletnie dziecko po pijaku i bez fotelika. Znów Sąd I Instancji oraz prokurator doszukali się w czynie przestępstwa, tym razem narażenia na utratę życia albo zdrowia osoby, dodatkowo wbrew obowiązkowi opieki. W gruncie rzeczy, tę część rozstrzygnięcia uważam za ciekawszą, bo podobne błędy zdarzają się jednak częściej. SN powziął poważne wątpliwości co do poprawności ustaleń faktycznych, a ściślej, czy podsądny rzeczywiście naraził dziecko na niebezpieczeństwo. Póki co z orzeczenia nie wynikało, aby niebezpieczeństwo było rzeczywiste, a jedynie teoretyczne. A przypisanie konkretnego niebezpieczeństwa stanowi podstawę uznania za winnego. Aby skazać za omawiany czyn, oskarżony musiałby – kierując w nielegalnym stanie pojazd – dodatkowo wykonywać groźne manewry, np. jechać wężykiem w sąsiedztwie innych aut albo wyjeżdżać poza obręb drogi, ryzykując wpadnięcie do rowu. Sąd Rejonowy, ponownie rozpatrując sprawę, jeśli nie dokona uzupełniających ustaleń, będzie mógł skazać także tylko za wykroczenie. A niewykluczone, że ostateczna kwalifikacja obu czynów jako wykroczeń, przez wzgląd na upływ czasu, spowoduje konieczność umorzenia postępowania z uwagi na przedawnienie.

Po trzecie, co warto wiedzieć drodzy Czytelnicy, zaskarżony wyrok zapadł w formie de facto „ugody”, a w sprawie nie było ani apelacji ani uzasadnienia (zapewne obrońcy także), a i tak można było taki prawomocny werdykt wzruszyć. To wyjątkowa sytuacja, ale jeśli komuś się przytrafi podobna, gdzie wyrok będzie budził wątpliwości, można zawsze skonsultować ją z adwokatem, a nuż wcale sprawa się nie skończy.